"Ласка кумыл"

Кок арня уке лиймеке, мый Йошкар-Ола гыч тольым. Кудвечыш пурымекемак, окна гыч ужын, ала-кудыштын йÿк шоктыш: «Ачий толеш!».
- Ачий толын! Ачий! – Зоюк вашлие.
- Ой, ачий, мый тыйым пеш вучышым, - Лидушыжат манеш.
Ятыр жап уке лиймеке, чынжымак, мыйынат икшывем-влакым ужмем шуэш ыле. Иктыжым йöратышым, весыжым. Пеленем кондымо костенеч арбузем пÿчкеден оптышым. Аваштат шыргыжеш. Пареҥге лукма гыч Валерикат толын пурыш, пеш шыргыжеш. Йывыртымыж дене умшажат ок петырне, изиш йылмыжымат лукталтен, ала-мо тамлым нулал ончышыла веле коеш.
- А что не здороваешься, Валерий? Не рад моему приезда, да? – лÿмынак рушла йодым.
- Йывыртенам, пеш! – ышталеш. – мыят пеш вучышым.
Нинукат пакча гыч толын пурыш, шыргыжеш. Чыланат арбузым тауштен кочкыч.
Но тиде кечын, толмекем, икте мыйым моткочак öрыктарыш да куандарыш.
Кочмек-йÿмеке, йоча-влак, аваштат – пашашке лектын кайышт: лач пареҥгым луктыт ыле. Мый, корнышто ноенамат, (да малашт логалын огыл ыле), - канаш возаш ямдылалтым. Вочмем жапыште юшт! шоктыш. Ончычшо шымат тогдае. Варажым ончем, койкышко пырыс тöрштен кÿзен. Мыйын шаремыш вочмекем, йошт! пеленем пурен возо. Кок кидшымат шуялтышат, шÿй йырем öндале: иктыжым – кÿшыч, весыжым – шÿй йымакем пыштыш. Öндалят, пеш кормыжшо дене кучылтеш, ниялкала. «Эх, калтак, - шонем, - тыят мыйын толмем чот вученат улмаш, каласен гына от мошто. Теве Лида гын, ачий, мый тыйым пеш чот вучышым, - мане. А тый? Каласынет, да от керт. Но вучымо шижма-шетше тыйынат улмаш!»
Пырысын «благородный» поступокшым шонен, мыят чытен шым керт, кугу кумыл дене тудымат ниялкалаш тÿҥальым. Пырыс куаныш, шинчажымат кумалтыш. Кузе от куане! Вет кажне кечын паша гыч толмекше чот ниялкален, йöратен? Тудо шарна вет! Тидым шарненак тудо вучен. Мутат уке, тудо айдеме семын шонен, вучен кертын огыл: «Ах, кушко кайыш? Кунам толеш гын?» - манын ок керт. Но кече еда тудо ала мыйын укем шижын, тогдаен? Вет ончыч, школ гыч толамат, вигак ончыкем тöрштен шинчеш ыле. Мый тунам тудым ниялтем, йöратем, изи кисюкем, манам. А ынде тиде оза уке улмет тудланат ала палын лийын, йокрокын чучын? Толын лекмекем, тудо шке озажым пален, тошто йöратымем шарналтен, пеленем йöратымашемын изи пайжым тудо адак налнеже улмаш.
Кидем дене пырысым ниялкалем, а шке ушем дене шонкалем: а кö йöратымым, ласка кумылым ок йöрате? Ужат, пырыс веле, шонен мошташ ушыжат уке, а ала-могай кöргö шижмашыж дене тыйын ончычсо порылыкетым шарна, тудлан таум ыштышыла, моштымыж семын шке шижмашыжымат пуйто ончыкта. Кидше дене ниялкала, кормыштылеш… Тудын шыма кок кизаже мыйын шÿй йырем, пуйто изи йоча, ойлен моштыдмыо шижмашыжым каласен моштыде, йöрата.
Еҥ-влак! Янлык урлык тыге шке йöратымашыжым, кумыллан кумыл дене вашештен ончыктен кертеш гын, айдемыже тидым кунам ончыктыман огыл? Ласка кумыл ок мондалт, тудо уке шеҥгечетат поро кумылым левыктен, чуктен шога. Поро койышетлан кеч-моат, даже янлык урлыкат, порынак койын моштат. Осал койышыжым öрдыш кудалтыман огыл мо? Кöлан тудо кÿлеш?
Йоча-влакемат вашлиймышт дене мыйым чот куандарышт. Но тиде кечын пырысын койышыжо шуко шонмашым тарватыш. «Ласка кумыл – ласка денак шке декет мöҥгö пöртылеш улмаш», - шоналтышым.

С.М. Кушаков
19 сентябрь 1965 ий