"Йоча-влак уэш модыт"

Нина, Лида, Зоя шке коклаштышт школла модыт. Нуно але изи улыт, школыш окыт кошт. Нинаже але куд ийыш веле тошкалын, а молышт шÿжарышт улыт. Чылаштынат кидыштышт «Букварь», öрдыштырак тетрадь, чия карандаш-влак.
- Ынде Лида луд, - манеш Нинаже. – А ме Зоя дене эскерена.
- К-и-с-а, ки-са.
- Мо нерген ойла? – Нина Зояж деч йодеш.
- Киса нерген! – тудыжо куанен ойла. – Киса чип-чипыр! мура.
- Йöра, палет, - Нина адак ойла. – Лида, умбакше луд!
- К-о-р-а-к, ко-рак. У-ш-к-а-л, Уш-кал.
- Корак кузе ышта? – Нина адак Зоя деч йодеш. Тудо кызыт туныктышо шотышто.
- Корак кар! кар! манеш, - Зоя вашешта.
- А адак мо нерген Лида лудо?
- Ушкал нерген. Тудо му-ууу! манеш.
- Пять, шич! – воштылеш Нинаже.
- Туныктышо «пять» манмек ок воштыл! – ирналтеш Зоя.
- А ме керже школыштак онал вет? – тöрлатынеже Нина. Тудо шке йоҥылышыжым пуйто шижеш.
Лидан изиш лудмек, Нина Зоя шÿжаржылан буквам ончыктылеш.
- Тиде могай буква?
- И-и, - шуялта тудыжо.
- Тиде?
- О-оо.
- «О» дене мо туналеш?
- Олма. Оҥа. Ольга…
Адак заниматлат. Нина ойла:
- Ынде лудмаш дене сита. Арифметикым ыштена.
- А ик урок пытымек, тÿго лектыт вет? – Лида ушештара.
- Теат лекса, - туныктышышт манеш.
Тыге арифметикымат ыштышт. Лида кумло марте шотлыш, шагатыштэ мыняр час улмым ончыктыш. А Зоя лу марте шотлыш да аважын школ гыч мыняр жалеш толмыжым парняж дене ончыктыш.
- Тынареш. Ик часеш, - воштылеш.
Кечвал эртымек, ик шагатеш толмыжым тудо, чыҥак, тогдаен. Да цифр-влакшымат лу мартеже кушеч-тушеч пала.
Вара окна мыняр улмым шотлат, чыве мыняр йолан, комбо, ушкал мыняр йолан улыт, ойлат. Сÿретлашат шинчыт.
Сÿретлымаште кенета чия карандаш ыш сите лие.
- Мыланем ужарге кÿлеш ыле! – Нинаже йыҥысалтыш.
Тога гына туныктышо нюслаш тÿҥале. А Зояже ужар карандашыжым налынат, ок пу.
- Мыят ужарге дене чиялтынем, - манеш. – Негын кешырым могай дене ыштем?
- Кешырым кö ужарге дене ышта?
Лоч! шоктыш. Зоя шорташ тÿҥале. Тиде Нинаже шелынат пуэн! Вара Лидаже ала-могай карандашым ала-кудыж деч шупшын налын. Йоча-влак кредалаш тÿҥальыч.
Ачаже чыла тиде жапыште, паша гыч толынат, газетым лудын шинча ыле. Ончыч тудо заниматлымышт годым нимат ыш ойло. Ынде йоча-влак теве икте, теве веын шортмышт пылышешыже перныш.
- Мом толашеда? – кычкырале.
Икшывышт-влак изишлан шып лийыч. Нуно чуланыште шинчат ыле. Вара адак шортмо йÿк шоктыш.
- Мо, те кента мо лийда? Мо тынга пушкыльо? Мый тендам!..
Шурдылмыжым шуктен, ÿшто лук дене мийынежат ыле. Вара ончычсо тыгай койышыжым шарналтыш. Теве теҥгечат тыге шургымекышт почкалтараш тöчышат, икшывышт-влак койка йымак пусланен возыч. Тушеч лекмекышт заниматлашат ышт тÿҥал, модашат лÿдыч. Ик магал лукла воктене шинчылтычат, чиен, тÿго лектын кайышт.
- Толашат огала! – таче кидым рÿзалтыш.
Чыҥак, нимом йоча-влаклан ойлен ыш шукто, чуланыште воштыл колтымо шергылте:
- О-хоч, ах оҥай! Лида олмам нарынче дене чиялтен! – Нина воштылеш.
- А мо? – тудыжо ойла. – Олма нарынчат лиеш! Ачий, лиеш вет? – кенета йÿк шокта.
- Лиеш, - тудыжат кенета кокла гычак вашешта. – Кечеш кÿмыжо деч ончыч лийын кертеш.
- Маньым вет! – Лида куаныш. – А мый чеверым ыштынем ыле, тый йошкаргыжым ыжыч пу!
- Йöра, - ачашт чаманыш. – Эрлак у коробка чия карандашым налын пуэм. Таче але каҥыш кечыже.
Йоча-влак моткоч куанышт, икте-весыштлан могай карандаш кÿлеш, йодыштыт, темлат…
- Тый ынде кÿрен дене чиялте…
- Мыланем помидор чилташ чалкам пу?
- Помидорым чалка дене огыт чиялте. На тыланет йошкарге, чеверым ыште, - мутланыме выче-выче шокта.
Кредалмашат уке, кугуракынат огыт мутлане!
- Вот вет, - ачашт шоналтыш. – Коклаш пурем, лудыктылам ыле гын, модмыштат чарна ыле, мыйын нергенемат осалын шонат ыле. А ынде куаненыт веле, уэш модмышт шуэш!
Йоча-влак уэш модаш тÿнальыч, тÿнат юарлен пурышт. А эрлашын эрак, чыҥак, ачашт ик коробкам огыл, кум коробка чия карандашым кумыньыштлан налын тольо. Йоча-влакын куанымыштлан печыжат уке ыле!

С.М. Кушаков
7 январь 1960 ий